اصول شناسایی هویت برای توسعه پایدار
اصول شناسایی هویت برای توسعه پایدار یکی از طرح‌های ارائه شده توسط گروه بین‌المللی بانک جهانی(WBG) است که در راستای اجرای طرح ابتکاری شناسایی هویت برای توسعه (Identification for Development – ID4D) و یکپارچه‌سازی و هدایت برنامه جهانی در این حوزه، اصول ده‌گانه‌‌ی شناسایی هویت برای توسعه پایدار را در سال 2017 منتشر کرده است.
این اصول که توسط گروه گسترده‌ای از شرکای توسعه، آژانس‌های سازمان ملل و بخش خصوصی برای ایجاد یک دیدگاه مشترک و توجه ویژه به مقوله شناسایی هویت ایجاد شده، توسط بیش از 20 سازمان، مورد تایید قرار گرفته و امضا شده است.
هدف اصلی از ایجاد اصول ده‌گانه شناسایی هویت برای توسعه پایدار
هر شخص حق دارد کاملاً در فضای اقتصاد و جامعه خود مشارکت داشته و ایفای نقش نماید. اما بدون اثبات هویت، ممکن است افراد از دسترسی به حقوق و خدمات اجتماعی محروم شوند، به‌عنوان مثال ممکن است آن‌ها نتوانند حساب بانکی باز کنند، در مدرسه ثبت‌نام نمایند، از مزایایی مانند تأمین اجتماعی بهره‌مند شوند، به دنبال حمایت قانونی باشند و یا به طرق دیگری در جامعه مدرن حضور فعال داشته باشند.
هم‌اکنون تخمین زده می‌شود حدود 1 میلیارد نفر در جهان، فاقد هویت رسمی و قانونی باشند که این شکاف هویتی خود مانع بزرگی برای پیاده‌سازی عدالت فراگیر جهانی و مشارکت عمومی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به‌شمار می‌رود. براین‌اساس، به‌منظور دستیابی به توسعه فراگیر در سطح جهان، لازم است تلاشی مستمر در جهت رفع شکاف‌ها و کاستی‌های هویتی موجود در جهان صورت گیرد.
مطابق بند 9 هدف 16 اهداف توسعه پایدار (SDG)، در جهت گسترش عدالت فراگیر در سطح جهان، تا سال 2030 همه افراد باید دارای هویت قانونی بوده و از خدماتی نظیر ثبت‌احوال بهره‌مند باشند.
در این راستا مجموعه‌ای از اصول مشترک اساسی به منظور به حداکثر رساندن مزایای سیستمهای شناسایی هویت برای توسعه پایدار و در عین حال کاهش بسیاری از مخاطرات تعیین شده است. براساس این اصول فراگیر، شناسایی و تعیین هویت افراد وابسته به ملیت یا شهروندی خاص آن‌ها نیست و همه افراد به‌طور مساوی از این حق برخوردار هستند.
برای تحقق اهداف توسعه پایدار، این اصول می‌بایست در سیستمهای «شناسایی هویت قانونی» اعمال شوند. ازجمله در سیستم‌هایی که افراد را برای ارائه مدارک هویتی معتبر دولتی (مانند کدهای شناسایی، کارت‌ها، گواهی‌های دیجیتال و غیره) شناسایی، تعیین هویت و ثبت می‌کنند.
در حال حاضر بسیاری از کشورها در راستای ایجاد سیستمهای هویت قانونی، گام‌های مهمی برداشته‌اند، با این حال هنوز کارهای زیاد دیگری باید انجام شود. براین‌اساس، هدف این اصول، تقویت همکاری‌ها برای پیاده‌سازی سیستمهای هویت با توجه به مجموعه‌ای از ارزش‌ها و استانداردهای مشترک بین کشورها است.
این اصول مبتنی بر هنجارهای بین‌المللی تنظیم شده و به مرور زمان با توجه به دیدگاه طیف وسیع‌تری از ذینفعان و نیز فن‌آوری‌ها و درس‌آموخته‌های جدید تکامل خواهند یافت.
اصول ده‌گانه شناسایی هویت برای توسعه پایدار
کشورهای مختلف می‌توانند از روش‌های متفاوتی برای توسعه اکوسیستم هویت دیجیتال خود استفاده کنند، اما می‌بایست در انجام این کار جهت تقویت همکاری‌ها و یکپارچگی بیشتر، از اصول مشترک شناسایی هویت برای توسعه پایدار تبعیت نمایند.
اگر چه این اصول برای پشتیبانی از ایجاد سیستمهای هویت دیجیتال دولتی خوب توسعه داده شده‌اند، با این وجود می‌توانند حوزه بسیار گسترده‌تری را پوشش داده و توسط بخش‌های خصوصی و دولتی در سیستم‌ها و سرویس‌های هویتی مورد استفاده قرار گیرند. این اصول ده‌گانه که در سه گروه کلی دسته‌بندی شده‌اند، عبارتند از:
شمول: دسترس‌پذیری و پوشش جهانی
- اطمینان از پوشش همه جانبه افراد از زمان تولد تا زمان مرگ، بدون هر گونه تبعیض
- حذف موانع دسترسی، کاربری و نابرابری احتمالی در دسترس بودن اطلاعات و فناوری
طراحی: قدرتمند، امن، پاسخگو و پایدار
- ایجاد هویت قدرتمند (منحصربه‌فرد، امن و دقیق)
- ایجاد یک بستر (پلتفرم) تعامل‌پذیر و پاسخگو برای رفع نیازمندی‌های کاربران مختلف
- بکارگیری استانداردهای باز و تضمین بی‌طرفی در حوزه فناوری و فروشنده
- محافظت از حریم خصوصی کاربر و توانایی کنترل کاربر از طریق طراحی سیستم
- برنامه‌ریزی برای پایداری عملیاتی و مالی بدون ایجاد مشکل برای دسترس‌پذیری
حاکمیت: ایجاد اعتماد از طریق محافظت از حریم خصوصی و حقوق کاربر
- حفاظت از حریم خصوصی داده، امنیت و حقوق کاربر از طریق یک چارچوب جامع قانونی و مقررات‌گذاری
- ایجاد مسئولیت‌پذیری و الزامات نهادی واضح
- اجرای چارچوب‌های اعتماد و قانونی از طریق نظارت مستقل و رسیدگی به شکایات
راهنمای ID4D برای متخصصان هویت
ID4D یک راهنمای جامع و کاربرپسند شامل اصول تا عملیات لازم برای ایجاد هویت خوب (Good ID) نیز برای راهنمایی متخصصان هویت ارائه کرده است.
این راهنما، یک سند مرجع برای بررسی اولیه، طراحی، پیاده‌سازی و مدیریت سیستمهای هویت دیجیتال بنیادین است که به‌عنوان یکی از فعالیت‌های طرح هویت برای توسعه (ID4D) بانک جهانی، با مشاوره و همکاری دولت‌ها، شرکای توسعه، دانشگاهیان و سایر ذینفعان به‌منظور بکارگیری در طرح‌ریزی عملیات‌های بانک جهانی تهیه و تدوین و در سال 2019 منتشر شده است.
این سند راهنما، مبتنی بر تجارب خوب بین‌المللی تنظیم شده و در واقع منعکس‌کننده تجارب طیف وسیعی از کشورها در مناطق مختلف، با سیستمهای حقوقی متفاوت و در مراحل مختلف توسعه اقتصادی است. همچنین در تدوین این سند، ادبیات موجود، اصول، هنجارها و کنوانسیون‌های بین‌المللی از جمله اصول شناسایی هویت ID4D برای توسعه پایدار، مورد ملاحظه قرار گرفته شده است.
این راهنما، قرار است یک سند زنده باشد و به صورت دوره‌ای به روزرسانی شود تا منعکس‌کننده درس‌آموخته‌ها، معیارها و منابع جدید نیز باشد.
در ابتدای این سند، تاکید شده هیچ تضمینی وجود ندارد که پرداختن به کلیه موضوعات مطرح‌شده در این راهنما، منجر به ایجاد یک سیستم هویتی موفقیت‌آمیز در یک کشور شود، زیرا تحقق این امر به عوامل بسیاری بستگی دارد که همگی در کنار یکدیگر باید مورد ملاحظه قرار گیرند و ممکن است از کشوری به کشور دیگر متفاوت باشند.
این راهنما به جای حمایت از یک مدل هویتی خاص، گزینه های فنی تجارب خوب و تصمیمات کلیدی را برای طراحی یک سیستم هویتی جدید یا ارتقای مدل قدیمی آن ارائه می‌دهد. سپس برای تحلیل و ارزیابی دقیق‌تر تناسب گزینه‌های مختلف طراحی برای اهداف و بافتارهای مختلف، ابزارهای دقیق‌تری را ارائه می دهد.
محدوده سند ID4D
تمرکز این سند راهنما بر طراحی و اجرای سیستمهای هویتی است. این سیستم‌ها، امکان اثبات هویت قانونی افراد که معمولاً لازمه دسترسی به خدمات، حقوق و حمایت‌های اساسی در اجتماع است را فراهم می‌کنند. بنابراین این راهنما در درجه اول در سیستمهای هویتی بنیادین مانند ثبت احوال که به عنوان منابع معتبر اطلاعات هویتی قانونی برای عموم مردم و زمینه‌ساز اثبات هویت برای کاربردهای مختلف دولتی و خصوصی بکار می‌روند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
علاوه بر این، بسیاری از مطالب ارائه شده در این راهنما برای طراحی و پیاده‌سازی سیستمهای هویتی عملکردی که برای مدیریت هویت در بخش‌ها یا موارد خاصی از جمله مالیات، ثبت رای دهندگان، تامین اجتماعی، تعیین وضعیت پناهندگی و موارد مشابه ایجاد می‌شوند، کاربرد خواهد داشت.
ساختار سند
این سند راهنما از 4 بخش تشکیل شده است:
بخش اول: مقدمه
این راهنما با بحث در مورد چرایی موضوعات هویتی برای توسعه و همچنین مزایای اصلی، مخاطرات و عوامل موفقیت آغاز شده و در ادامه، مفاهیم و فرآیندهای مشترک مرتبط با هویت تشریح شده است.
بخش دوم: طراحی یک سیستم هویت
در بخش دوم راهنما، مراحل مهم طرح‌ریزی یک پروژه هویتی مرور شده است. این بخش با بررسی اجمالی اصول ده‌گانه هویت که راهنمای سطح بالای طراحی را ارائه می دهند، آغاز شده و در ادامه، نقشه‌راه طرح‌ریزی برای ارزیابی عوامل خاص زمینه‌ای و ملی که باید طرح سیستم را شکل دهند، ارائه شده است.
سپس تصمیمات کلیدی که متخصصان برای تعیین دامنه و معماری عملکردی پروژه هویتی خود باید انجام دهند، به‌طور خلاصه عنوان شده است. درنهایت پس از تشریح نحوه اتخاذ تصمیمات کلیدی، در قسمت نهایی این بخش، در مورد فرایند تامین و تدارکات راهنمایی‌هایی ارائه شده است.
بخش سوم: موضوعات اصلی
در این بخش مروری بر فناوری‌ها، فرآیندها، مؤسسات و سایر موضوعات مهم هویتی در طول چرخه حیات آن شده است و در این راستا توضیحات بیشتری در مورد مباحث بخش دوم، تصمیمات کلیدی و همچنین دیگر موضوعات مهم برای طرح‌ریزی و بهره‌برداری از یک سیستم هویتی ارائه شده است که عبارتند از:
- چارچوب قانونی و نظارتی (رگولاتوری)
- تعامل عمومی
- امنیت و حفظ حریم خصوصی
- راهبری / اداره
- داده
- سیستمهای فناوری اطلاعات
- ثبت‌نام و پوشش عمومی
- احراز هویت و اعتبارنامه‌ها
- تعامل‌پذیری
- استانداردها
بخش چهارم: منابع
در بخش پایانی سند راهنما، سایر منابع سودمند شامل فهرست مشروح مطالب ID4D که در واقع بررسی مفصل‌تر در رابطه با موضوعات خاص، منابع سایر سازمان‌ها و فهرست اصطلاحات هویتی بکار رفته در این سند را ارائه می‌کند، عنوان شده است.
نویسنده: زهرا میرزاحسین
